Wyświetlenie artykułów z etykietą: przysadka

piątek, 02 marzec 2018 17:04

Podwzgórze

 

Cały nasz organizm, wszystkie czynności życiowe, cała nasza fizjologia jest pod ścisłą, automatyczną  kontrolą mózgu. Nie wiemy o tym, nie czujemy, nie jesteśmy tego świadomi, ale mózg sprawuje swą kontrolę bez chwili przerwy wykorzystując do tego wysoko wyspecjalizowane ośrodki. Takim ośrodkiem jest m. in. podwzgórze. 

Podwzgórze to mały obszar tkanki nerwowej położone w międzymózgowiu, jest połączone ze wszystkimi nadrzędnymi ośrodkami nerwowymi oraz obwodowym układem nerwowym, a poprzez kontrolę wydzielania hormonów przez przysadkę - wpływa na praktycznie wszystkie czynności fizjologiczne naszego organizmu. Skrótowo można powiedzieć, że podwzgórze odpowiada za utrzymanie homeostazy. W podwzgórzy znajdują się także ośrodki termoregulacji, pragnienia, łaknienia, snu i czuwania. Mało tego, wszystkie procesy psychiczne, zmiany nastroju, stres itd. mogą wpływać poprzez podwzgórze na wyższe ośrodki nerwowe (korę mózgu) i układ hormonalny oraz immunologiczny. Mamy więc precyzyjny, niesłychanie skomplikowany układ, który poprzez procesy zstępujące z kory mózgu, przez wzgórze, ciała migdałowate dociera do podwzgórza, a następnie drogą nerwową przez rdzeń przedłużony do rdzenia kręgowego i obwodowego układu nerwowego oraz drogą hormonalną/poprzez neuroprzekaźniki przez przysadkę - do wszystkich gruczołów dokrewnych (wydzielających hormony).

Jakie znamy funkcje podwzgórza:

- regulacja emocji (razem z innymi strukturami mózgu)

- termoregulacja, ośrodek chłodzenia

- regulacja rytmu dobowego: sen-czuwanie

- regulacja pobierania wody i pokarmu, ośrodki głodu i sytości

- regulacja zachowań seksualnych

- regulacja ciśnienia krwi, akcji serca, oddychania

 

                                                                           

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b6/Hypothalamus.jpg
                      Podwzgórze

 

 

Boczno-przednia część podwzgórza nazywana jest często „ośrodkiem przyjemności”, wydziela dopaminę i razem z jądrem półleżącym powoduje stan zadowolenia, euforii i odpowiada za orgazm. Na ten układ działja narkotyki, a także hormony tkanki tłuszczowej: ghrelina wywołująca głód oraz leptyna tłumiąca go.  

Można powiedzieć, że podwzgórze oraz przysadka tworzą jedną jednostkę czynnościową.

Wydzielanie hormonów podwzgórza jest pulsacyjne, rytm ich wydzielania może mieć cykl dobowy lub miesięczny, jest także zależny od naszego wieku: inny w okresie wzrastania i dojrzewania, a inny w wieku podeszłym. Rytm wydzielania hormonów jest także zależny od czynników wewnętrznych np. infekcja, gorączka lub zewnętrznych: stres, rodzaj diety, temperatura otoczenia, wysiłek fizyczny.

Hormony i neuroprzekaźniki podwzgórza:

a) tyreoliberyna - (TRH) uwalnia hormon przysadki TSH

b) gonadoliberyna - (GnRH) uwalnia hormony przysadki FSH/LH

c) somatoliberyna - uwalnia hormon przysadki GH

d) ghrelina - hormon powodujący wzrost wydzielania GH, prolaktyny i insuliny

e) somatostatyna - hormon hamujący wydzielanie hormonów: GH,TSH,prolaktyny, gastryny,glukagonu i insuliny

f) kortykoliberyna - uwalnia hormon przysadki ACTH

g) dopamina - neuroprzekaźnik zmniejszający wydzielanie prolaktyny i TSH

h) VIP - zwiększa wydzielanie prolaktyny

i) oreksyny - podtrzymują czuwanie, biorą udział w regulacji zachowań pokarmowych

 

                 Ten skomplikowany układ nie mógłby dobrze funkcjonować, gdyby nie liczne pętle sprzężeń między hormonami i neuroprzekaźnikami podwzgórza, a hormonami obwodowymi np. hormonami nadnerczy, tarczycy. Tylko w ten sposób układ jest w pełni funkcjonalny, "wie" co się dzieje na obwodzie i "umie" reagować na zmieniające się warunki wewnętrzne i zewnętrzne. Dzięki temu, mimo stałej ;-) zmienności naszego otoczenia - potrafimy się dostosować i ..... przeżyć.

 

 

 

 

 

wtorek, 27 luty 2018 18:21

Hormony tropowe przysadki

Hormony przysadki

 

Przysadka anatomicznie podzielona jest na 3 części (płaty) i każda z nich ma inna funkcję oraz wydziela inne hormony:

1) płat przedni produkuje: ACTH (hormon adrenokortykotropowy), GH (hormon wzrostu), TSH (hormon tyreotropowy), PRL (prolaktyna), LH (hormon luteotropowy), FSH (hormon folikulotropowy), endorfiny

2) płat tylny magazynuje hormony produkowane w wyższych pietrach mózgowia: wazopresynę i oksytocynę

3) część pośrednia wydziela MSH (hormon melanotropowy)

Funkcje hormonów tropowych (ogólnie):

a) ACTH - pobudza warstwy kory nadnerczy do produkcji kortyzolu, androgenów oraz aldosteronu

b) GH - wpływa na wzrastanie organizmu i przyrost masy mięśniowej oraz narządów wewnętrznych

c) TSH - pobudza tarczycę do produkcji hormonów T3 i T4

d) PRL - odpowiada za laktację, częściowo za libido oraz hamuje działanie innych hormonów

e) LH - u mężczyzn odpowiada za produkcję testosteronu w jądrach, a u kobiet za owulację oraz przekształcanie ciałka żółtego, produkcję progesteronu i estradiolu

f) FSH - u mężczyzn odpowiada za spermatogenezę, a u kobiet za wzrost i dojrzewanie komórki jajowej

g) wazopresyna - powoduje resorpcję wody (wchłanianie zwrotne) w kanalikach nerkowych zagęszczając mocz i "oszczędzając" wodę niezbędną do wszystkich procesów metabolicznych organizmu

h) oksytocyna - inicjuje akcję porodową, wpływa na laktację oraz obkurcza mięśniówkę macicy po porodzie hamując poporodowe krwawienie, wpływa na emocje i zachowanie u ssaków

 

                                                                                                     

http://slideplayer.pl/slide/2921816/
                                                                                 
                             Układ podwzgórze-przysadka-obwód (źródło:Ferring;http://slideplayer.pl/slide/2921816/

 

                Brak wydzielania w/w hormonów, ich ograniczone wydzielanie lub nadmiernewydzielanie prowadzą do bardzo poważnych zaburzeń funkcji organizmu, często kończące się zgonem. Część zaburzeń hormonalnych potrafimy leczyć przyczynowo, a część jedynie objawowo stabilizując pracę organizmu i zapewniając optymalne stężenia tych hormonów we krwi przy pomocy analogów hormonów (wyprodukowanych identycznych hormonów, jak nasze, endogenne) lub substancji aktywnych, które wpływają na ich stężenie. Często wykorzystujemy przy tym fizjologiczne mechanizmy działania hormonów, by nie ingerować w ich funkcje, nie zaburzać ich, ale naśladować procesy fizjologiczne. 

Cechą charakterystyczną hormonów tzw. tropowych przysadki jest ich pulsacyjne wydzielanie w ciągu doby oraz cykliczne np. w cyklu miesięcznym kobiety. Zaburzenia rytmu dobowego wydzielania hormonów, jak również rytmu miesięcznego mogą dać określone skutki chorobowe i są dla nas ważnym elementem diagnostyki tych hormonów. 

 

 

środa, 17 maj 2017 11:10

Przysadka

Wiadomości ogólne o budowie i funkcjach  przysadki

Przysadka jest częścią mózgu i narządem wydzielania wewnętrznego leżącym na kostnej podstawie mózgu w tzw. siodle tureckim wytworzonym przez jedną z kości czaszki - kość klinową. Ma wymiary ok. 12 mm x 10 mm x 6 mm, czyli jest wielkości małej wiśni. Kości otaczające przysadkę chronią ją przed urazami, a ona sama jest połączona z inną strukturą mózgu - podwzgórzem poprzez szypułę, którą spływają z podwzgórza hormony przez nie produkowane tzw. hormony uwalniające, neuroprzekaźniki. Sama przysadka zbudowana jest z dwóch płatów: przedniego i tylnego połączonych częścią pośrednią. Płaty różnią się nie tylko budową, ale funkcją.

Płat przedni jest częścią gruczołową i wydziela produkowane przez komórki przysadki hormony. Część tylna nie produkuje hormonów, jedynie je magazynuje - jej hormony produkowane są przez wyspecjalizowane komórki mózgu tzw. jądro nadwzrokowe i przykomorowe. 

Mimo niewielkiej wielkości przysadka jest niesłychanie ważnym narządem dla naszego organizmu, jej wyspecjalizowane komórki wydzielają tzw. hormony tropowe - czyli hormony zdolne do pobudzania receptorów narządów efektorowych leżących na obwodzie, które produkują określone hormony obwodowe. Na przykład: hormon tropowy przysadki TSH pobudza receptor tarczycy i jej wydzielanie hormonów obwodowych: T3 i T4. Hormon ACTH przysadki pobudza wydzielanie m.in. kortyzolu w nadnerczach itd. Z tego względu każde zaburzenia produkcji hormonów tropowych przysadki odbijają się na produkcji hormonów obwodowych i dają określone skutki kliniczne u każdego chorego. Ale to nie wszystko.

 

 

By Hellerhoff - Praca własna, CC BY-SA 3.0, httpscommons.wikimedia.orgwindex.phpcurid=10860698
                                                  Przysadka-zaznaczona strzałkami: grubsza-płat przedni, cieńsza-płat tylny (źródło: By Hellerhoff - Praca własna, CC BY-SA 3.0, httpscommons.wikimedia.orgwindex.phpcurid=10860698)

 

Dla uproszczenia: kontrola nad wydzielaniem hormonów obwodowych jest trzypiętrowa:

1) podwzgórze (część mózgu) produkuje hormony uwalniające, które działają na >>

2) przysadkę (część mózgu) wydzielającą hormony tropowe, które działają na >>

3) narządy obwodowe (np. nadnercza, tarczycę ), które wydzielają hormony obwodowe, które działają na >>>

4) komórki i tkanki narządów docelowych np. serce, mózg, skórę, mięśnie przewód pokarmowy i cały organizm.

                Każde piętro w/w układu może ulec uszkodzeniu i każde uszkodzenie może dać inne objawy chorobowe w zależności nie tylko od samych zaburzeń hormonalnych, ale także od przyczyn, które wywołały te zaburzenia: inne będą po urazie, a inne po krwotoku do narządu, a jeszcze inne na skutek zapalenia danego narządu. 

Przyczyny uszkodzeń są bardzo różne: wady rozwojowe, stany po urazach głowy, po operacjach neurochirurgicznych, zapalenia, krwotoki oraz guzy nowotworowe łagodne oraz złośliwe. Część z nich możemy leczyć skutecznie likwidując źródło choroby, ale część nie - wtedy naszym zadaniem jest tylko normalizacja zaburzeń hormonalnych trwająca często długo, a nierzadko do końca życia. 

Żeby mieć obraz całości działania hormonów nie można zapomnieć,że hormony obwodowe we krwi działają zwrotnie na receptory przysadki i podwzgórza i hamują (sprzężenie zwrotne ujemne) lub pobudzają (sprzężenie zwrotne dodatnie) wydzielanie ich hormonów uwalniających lub tropowych. Tak musi być, gdyż tylko wtedy układ działa jako całość i kontroluje w pełni wszystkie poziomy wydzielania. Dodatkowo, hormony działają wzajemnie na siebie tworząc skomplikowane pętle zależności, kontroli, hamowania i pobudzania.

                                                 To piękny układ, niesłychanie złożony i precyzyjny, dzięki któremu m.in. jesteśmy w stanie dopasowywać się do stale zmieniających warunków wewnętrznych i zewnętrznych.

                                                 I przeżyć.

 

 

Dział: MENU GŁÓWNE

JAK DOJECHAĆ

PORADNIK PACJENTA

Szczepienia przeciw COVID-19: na czym polega szczepienie, mechanizmy odpowiedzi immunologicznej, choroby endokrynologiczne a szczepienie

Szczepienia przeciw COVID-19: na czym polega szczepienie, mechanizmy odpowiedzi immunologicznej, choroby endokrynologiczne a szczepienie

Co to jest szczepionka?                         Szczepionka to produkt farmaceutyczny, w którym znajduje się substancja - najczęściej pochodzenia biologicznego -zdolna do wywoływania efektu...

Czytaj więcej
Zakażenie SARS-Cov-2 a choroby gruczołu tarczowego i innych endokrynopatii

Zakażenie SARS-Cov-2 a choroby gruczołu tarczowego i innych endokrynopatii

Z związku z epidemią wirusa SARS-CoV-2 pojawia się szereg pytań odnośnie możliwego wpływu COVID-19 (czyli manifestacji klinicznej zakażenia SARS-Cov-2) na gruczoł tarczowy i ujawnienie się zaburzeń hormonalnych. Kolejnym pytaniem jest...

Czytaj więcej
Zdrowe odżywianie? raczej niemożliwe ....... kilka słów o dysruptorach endokrynnych.

Zdrowe odżywianie? raczej niemożliwe ....... kilka słów o dysruptorach endokrynnych.

                Przerażający raport NIK na temat naszej żywności i praktycznie kompletnego braku nadzoru nad składem produktów żywnościowych, obecnością substancji "ulepszających" żywność, ich skutkami...

Czytaj więcej
Wole guzowate obojętne (nietoksyczne, choroba guzkowa tarczycy) cz. II

Wole guzowate obojętne (nietoksyczne, choroba guzkowa tarczycy) cz. II

   Leczenie wola guzkowego obojętnego                 Jak pisałam w części I artykułu, nie znamy jednej przyczyny powstawania wola guzkowego obojętnego. Tu odgrywają rolę nie tylko podłoże...

Czytaj więcej
Dieta w chorobie Hashimoto - stan wiedzy.

Dieta w chorobie Hashimoto - stan wiedzy.

    Dieta bezglutenowa w chorobie Hashimoto   Renata Kołton Kurier MP Stosowanie rygorystycznej diety bezglutenowej u pacjentów z chorobą Hashimoto jest uzasadnione jedynie w przypadku współistnienia tej choroby z celiakią. Założenie, że taka dieta jest ogólnie zdrowa, to absolutnie błędne...

Czytaj więcej
Wole guzowate obojętne (nietoksyczne, choroba guzkowa tarczycy) cz. I.

Wole guzowate obojętne (nietoksyczne, choroba guzkowa tarczycy) cz. I.

                                            Wole guzkowe tarczycy, wole obojętne, choroba guzkowa tarczycy, guzki tarczycy...

Czytaj więcej