Łysienie androgenowe u kobiet.

             Wypadanie włosów, to bardzo częsty objaw chorobowy u kobiet i budzący nie tylko zrozumiały niepokój, ale również mogący być przyczyną niskiej samooceny i obniżenia poczucia własnej wartości. Dlatego kobiety często szukają porady lekarskiej, szczególnie wtedy, kiedy zawiodą zwykłe środki kosmetyczne, witaminy i odżywki do włosów. 

Przyczyny.

Pierwsze kroki kierują najczęściej do dermatologa, który po zebraniu wywiadu lekarskiego stara się ustalić te czynniki, które kierują rozpoznanie na androgenowe przyczyny wypadania włosów wykluczając wpływ innych czynników jak np. stres, nieprawidłowe odżywianie, palenie tytoniu, infekcje, przebyte krwotoki, choroby wątroby, nerek, anemię,nowotwory, radioterapia i chemioterapia, stosowane leki, szampony i lakiery do włosów itd. 

U kobiet najważniejszym czynnikiem jest obciążenie genetyczne, czyli nadwrażliwość mieszka włosowego na zarówno prawidłowe, jak i nadmierne stężenia androgenów (hormonów męskich) we krwi. Problem ten może zaczynać się już po okresie dojrzewania (bardzo rzadko), ale najczęściej około 30 roku życia, a następnie około 60 roku życia i te właśnie przypadki są najczęstsze. Kluczową rolę odgrywają uwarunkowane genetycznie nieprawidłowe aktywności enzymów, które znajdują się w mieszkach włosowych i zajmują się przekształcaniem prekursorów hormonów męskich do DHT, czyli dihydrotestosteronu - biologicznie aktywnej postaci testosteronu. Czyli - łysienie androgenowe jest chorobą mieszków włosowych uwarunkowana genetycznie. 

Upraszczając:

defekt genetyczny prowadzi do nieprawidłowej aktywności enzymu zajmującego się produkcją androgenów (hormonów męskich) lub estrogenów (hormonów żeńskich) w mieszku włosowym >> to z kolei prowadzi do nadmiaru androgenu lub obniżonego stężenia estrogenu lokalnie w mieszku włosowym >> skutkiem czego włos żyje krócej, wypada lub/i staje się cieńszy i krótszy o wyglądzie meszku.

Wszystko to dzieje się NIEZALEŻNIE od stężeń hormonów, które możemy zbadać w surowicy krwi. Inaczej mówiąc: nadmiar androgenów we krwi i niedobór estrogenów może być jedną z przyczyn wypadania włosów, ale większość przypadków zależy od wady genetycznej kodującej enzymy zlokalizowane w mieszku włosowym, a na to zaburzenie nie mamy wpływu.

 

Diagnostyka łysienia androgenowego.

Po zabraniu wywiadu lekarskiego, który już może ukierunkować lekarza - można przystąpić do dalszej diagnostyki. 

Lekarz dermatolog ocenia stan skóry owłosionej, określa skalę łysienia (tzw. skala Ludwiga lub skala Sinclaira), a także - jeśli współistnieje nadmierne owłosienie całego ciała, czyli hirsutyzm skalę Ferrimana-Gallweya. Następnie może przeprowadzić trichoskopię i trichogram. Podstawowe badania laboratoryjne obejmują poszukiwanie innych, internistycznych przyczyn wypadania włosów: morfologia, żelazo, ferrytyna, TIBC, androgeny, TSH, fT4, PRL, LH/FSH,estradiol ( androgeny i estradiol w fazie follikularnej cyklu), ewent. konsultacje ginekologiczną, endokrynologiczną i USG jamy brzusznej oraz miednicy małej. Można wykonać biopsję skóry głowy z oceną pobranego materiału.

W przypadku choroby dermatologicznej np. łojotokowego zapalenia skóry głowy konieczne jest leczenie tej choroby.

Jeśli u kobiety oprócz łysienia androgenowego (pierwszym objawem może być poszerzenie przedziałka włosów na czubku głowy), mamy również zaburzenia miesiączkowania, trądzik i/lub hirsutyzm - to wskazana jest diagnostyka endokrynologiczna, gdyż możemy mieć do czynienia z chorobą endokrynologiczną np. WPN, zespołem PCO, ch. Addisona, niedoczynnością tarczycy, hiperprolatynemią.

Oczywiście, jeśli rozpoznamy przyczyny internistyczne np. anemię z niedoboru żelaza - leczymy to zaburzenie. 

Leczenie łysienia androgenowego.

Jedynym lekiem, który jest zarejestrowany do leczenia łysienia tego typu jest miejscowe stosowanie na skórę głowy 2% lub 5% roztworu minoksydylu, ale lek może dać miejscowe objawy niepożądane w postaci alergii skórnej lub pojawienia/nasilenia się owłosienia na twarzy. Po początkowo bardzo dobrej reakcji na lek, zmniejszenia wypadania włosów i widocznego przyrostu nowych włosów, następuje zmniejszenie reakcji na lek. Leczenie trzeba powtarzać, nie mamy na razie skutecznego leku, który działałby po jednokrotnym zastosowaniu.

Przy współistnieniu chorób endokrynologicznych wskazane jest ich leczenie tzn. normalizacja hormonów tarczycy, normalizacja stężenia prolaktyny, kortyzolu oraz - jeśli mamy do czynienia z hiperandrogenizmem - leczeniem jego przyczyn. 

Stosujemy - w zależności od zaburzeń hormonalnych różne leki, które poniżej wymieniam:

- antykoncepcję hormonalną z gestagenami o silnym działaniu antyandrogennym np. octanem cyproteronu ( Diane-35, Syndi-35) - przeciwwskazania do terapii jak w doustnych środkach antykoncepcyjnych,

- spironolakton - lek o słabym działaniu moczopędnym zmniejszający stężenie testosteronu, ale należy pamiętać, że może zwiększać stężenie potasu w surowicy krwi oraz u kobiet ciężarnych powodować feminizację męskich płodów, dlatego przy stosowaniu leku potrzebna jest skuteczna antykoncepcja,

- bardzo silne leki antyandrogenowe - flutamid, finasteryd, które należy stosować bardzo ostrożnie łącznie ze skuteczną antykoncepcją z uwagi na możliwość feminizacji męskich płodów u kobiet ciężarnych,

- estrogeny - mogą być stosowane w hormonalnym leczeniu zastępczym ( łysienie androgenowe nie jest oczywiście wskazaniem do zastosowania tego leczenia!), przy okazji którego zwiększamy stężenie estrogenów i przesuwamy stosunek estrogenów i androgenów na korzyść tych pierwszych. Najczęściej jednak estrogeny stosujemy miejscowo, na skórę głowy w postaci preparatów złożonych np. Alpicort E,

- osocze bogatopłytkowe - skuteczność nie została potwierdzona w badaniach naukowych, na razie dane są sprzeczne i wymagają dalszych badań,

- mikrodermabrazja skóry - stosuje się w połączeniu w leczeniem miejscowym monoksydylem i wyniki są obiecujące,

- laser 655 nm - wyniki leczenia, szczególnie w połączeniu z leczeniem miejscowym mogą być skuteczne

- witaminy i mikroelementy - wskazana duża ostrożność z uwagi na brak badań klinicznych preparatów dostępnych w handlu, które nie przechodzą zwykłej kontroli tak jak leki , odżywki do włosów, leki ziołowe, tzw. suche olejki np. arganowy wzmacniające włosy - jako leczenie uzupełniające.

Metody inwazyjne obejmują przeszczep włosów, najlepiej własnych włosów z okolicy potylicznej.

Podsumowanie.

Przyczynami łysienia typu androgenowego u kobiet są najczęściej wrodzone genetyczne uwarunkowania budowy enzymów zlokalizowanych w mieszkach włosowych, których nieprawidłowe działanie może ujawnić się już po okresie dojrzewania albo w wieku ok. 30 i 60 lat. Diagnostyka obejmuje poszukiwanie innych, internistycznych lub endokrynologicznych przyczyn łysienia i ich leczenie oraz miejscowe leczenie dermatologiczne.

Niestety, często mamy do czynienia z prawidłowymi stężeniami hormonów męskich w surowicy krwi, gdyż do ich nieprawidłowego stężenia dochodzi jedynie lokalnie, w mieszku włosowym. Dlatego leczenie nakierowane jest na zmniejszenie produkcji androgenów, stymulację wzrostu włosów, uzupełnienie niedoborów witamin i mikroelementów.

Leczenie jest długie, wymaga dużej cierpliwości ze strony pacjenta, konieczne jest powtarzanie kuracji - gdyż nie znamy jednej, sprawdzonej i skutecznej terapii.

 

( MP 12/2017; MP 2/2013; Annales Academiae Medicae Stetinensis 2008,54,3,126-129; )

 

JAK DOJECHAĆ

PORADNIK PACJENTA

Szczepienia przeciw COVID-19: na czym polega szczepienie, mechanizmy odpowiedzi immunologicznej, choroby endokrynologiczne a szczepienie

Szczepienia przeciw COVID-19: na czym polega szczepienie, mechanizmy odpowiedzi immunologicznej, choroby endokrynologiczne a szczepienie

Co to jest szczepionka?                         Szczepionka to produkt farmaceutyczny, w którym znajduje się substancja - najczęściej pochodzenia biologicznego -zdolna do wywoływania efektu...

Czytaj więcej
Zakażenie SARS-Cov-2 a choroby gruczołu tarczowego i innych endokrynopatii

Zakażenie SARS-Cov-2 a choroby gruczołu tarczowego i innych endokrynopatii

Z związku z epidemią wirusa SARS-CoV-2 pojawia się szereg pytań odnośnie możliwego wpływu COVID-19 (czyli manifestacji klinicznej zakażenia SARS-Cov-2) na gruczoł tarczowy i ujawnienie się zaburzeń hormonalnych. Kolejnym pytaniem jest...

Czytaj więcej
Zdrowe odżywianie? raczej niemożliwe ....... kilka słów o dysruptorach endokrynnych.

Zdrowe odżywianie? raczej niemożliwe ....... kilka słów o dysruptorach endokrynnych.

                Przerażający raport NIK na temat naszej żywności i praktycznie kompletnego braku nadzoru nad składem produktów żywnościowych, obecnością substancji "ulepszających" żywność, ich skutkami...

Czytaj więcej
Wole guzowate obojętne (nietoksyczne, choroba guzkowa tarczycy) cz. II

Wole guzowate obojętne (nietoksyczne, choroba guzkowa tarczycy) cz. II

   Leczenie wola guzkowego obojętnego                 Jak pisałam w części I artykułu, nie znamy jednej przyczyny powstawania wola guzkowego obojętnego. Tu odgrywają rolę nie tylko podłoże...

Czytaj więcej
Dieta w chorobie Hashimoto - stan wiedzy.

Dieta w chorobie Hashimoto - stan wiedzy.

    Dieta bezglutenowa w chorobie Hashimoto   Renata Kołton Kurier MP Stosowanie rygorystycznej diety bezglutenowej u pacjentów z chorobą Hashimoto jest uzasadnione jedynie w przypadku współistnienia tej choroby z celiakią. Założenie, że taka dieta jest ogólnie zdrowa, to absolutnie błędne...

Czytaj więcej
Wole guzowate obojętne (nietoksyczne, choroba guzkowa tarczycy) cz. I.

Wole guzowate obojętne (nietoksyczne, choroba guzkowa tarczycy) cz. I.

                                            Wole guzkowe tarczycy, wole obojętne, choroba guzkowa tarczycy, guzki tarczycy...

Czytaj więcej